روز کودک یا روز جهانی کودک یک روز بزرگداشت به احترام کودکان در سراسر جهان است. این روز که به عنوان بخشی از اعلامیه سال ١٩٢۵ در ژنو در کنفرانس جهانی رفاه کودکان جشن گرفته می‌شود، در نقاط مختلف جهان در تاریخ‌های مختلف جشن گرفته می‌شود. برخی از کشورها در ماه ژوئن و برخی در نوامبر جشن می‌گیرند، اما هدف از این روز همیشه یکسان بوده است.
روز جهانی حمایت از کودکان هر ساله در اول ژوئن در نقاط مختلف جهان به عنوان ابتکاری برای رفاه و حقوق کودکان جشن گرفته می‌شود. این روز به عنوان بخشی از یک هدف بزرگتر، حول محور پایان دادن به کودک آزاری، پایان دادن به محرومیت کودکان از حقوقشان و تلاش برای بهبود زندگی کودکان در سراسر جهان است و نباید با روز جهانی کودک که در ماه نوامبر جشن گرفته می‌شود اشتباه شود، روز جهانی حمایت کودک تقریباً مشابه روز جهانی کودک است، تنها تفاوت این است که در ماه ژوئن جشن گرفته می‌شود. گرامیداشت این مناسبت در ماه‌های مختلف، بهانه‌ای است تا بیشتر به مسائل مربوط به کودکان توجه شود.
از زمان انقلاب صنعتی و جنگ‌های جهانی پس از آن، مشاهده شد که کودکان به شدت مورد آزار، ستم و محرومیت از حقوق اولیه انسانی قرار گرفته‌اند. از آنجایی که ضعیف و ترسو بودند، به راحتی می‌توانستند به ظلم و ستم و فعالیت‌های ناعادلانه و غيرانسانی وادار شوند. آنها مورد استثمار و تجاوز قرار گرفتند. میلیون‌ها نفر از آنها دچار سوء تغذیه بودند. همه این اکتشافات در طول کنفرانس ژنو برجسته شد و بنابراین رهبران جهان تصمیم گرفتند از کودکان در سراسر جهان محافظت کنند.
در کشورهای دارای درآمد زیاد آن زمان، اقدامات فوری برای بهبود شرایط کودکان انجام شد، در حالی که در کشورهای دارای درآمد کم، بودجه و کمک‌های مالی توسط سازمان‌های کمک کننده برای رشد اجتماعی مردم و کودکان در این مکان‌ها انجام شد. کمپین‌های مختلفی سازماندهی شد و فعالیت‌ها، عمده ترین زمینه‌های آموزش کودکان، تغذیه، مبارزه با قاچاق انسان و همچنین توقف کار کودکان بود.
کودکان بذرهای آینده هستند. هرچه تغذیه و شرایط رشد آنها بهتر باشد، گیاه سالم‌تر است. هرچه بیشتر روی آنها سرمایه‌گذاری شود، آینده بهتر و بزرگتری در انتظار انسان خواهد بود.
با این حال، علی‌رغم تمامی شعارهای داده شد توسط کشورهای مدعی قدرت، نهادها و سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری، کودکان در بسیاری از کشورها به ویژه در کشورهای خاورميانه، همواره در شرایط بغرنجی قرار دارند.
پیامدهای افزایش بی‌عدالتی و بی‌ثباتی اقتصادی، جنگ و درگیری‌های جدید و طولانی‌مدت، تأثیر تشدید تغییرات اقلیمی و…، بیش از هرچیز دیگر کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
نبود امنیت به دلیل جنگ در برخی کشورها و یا به دلیل بی‌کفایتی دولت‌ها، از مسائل مهم و حیاتی می‌باشد که زندگی کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما از سوی جامعه جهانی و سازمان‌های حقوق بشری توجه چندانی به آن نمی‌شود و اقدامی در راستای تأمین امنیت کودکان صورت نمی‌گیرد.
همچنین در بسیاری از کشورها کودکان از لحاظ بهداشت، تغذیه، آموزش و… در شرایطی اسفبار قرار دارند و هیچ گونه حمایتی از آنها صورت نمی‌گیرد.
روزانه عده‌ی زیادی از کودکان در شهرهای مختلف کوردستان مورد حمله دولت ترکیه قرار می‌گیرند، کشته می‌شوند، خانه و خانواده خود را از دست می‌دهند، بی سرپناه و آواره می‌شوند اما سازمان‌های بین‌المللی و مدعیان صلح جهانی کمترین توجهی به آنها ندارند.
همچنین در کشوری مثل ایران، فقر اقتصادی، آموزشی، اجتماعی، سلامتی و… بیداد می‌کند و این مهم بیش از هر چیز بر جامعه کودکان تأثیرگذار است. با این حال، دولت ایران کمترین توجهی به این موارد نشان نمی‌دهد.
کودکان زیادی در شهرهای مختلف روژهلات کوردستان و ایران به عنوان کودک کار مشغول به کار هستند و این امر آنان را با خطرات جدی‌تری مواجه می‌کند؛ از آن جمله آزار جنسی و اعتیاد. طبق گزارشات منتشر شده، سن اعتياد در ایران به کودکان زیر ١٨ سال و حتی کودکان ١٠ سال رسیده است.
در ایران بسیاری از کودکان بلوچ فاقد شناسنامه هستند و این منجر به محرومیت کودکان از خدمات آموزشی، درمانی، بهداشتی و… می‌شود.
همچنین، سال‌ها جنگ در افغانستان، منجر به ايجاد ناامنی و آسیب‌های جسمي و روحي برای کودکان در این کشور شده است و شیوع بیماری‌های عفونی ناشی از عدم وجود بهداشت و درمان در افغانستان، از عوامل مهمی است که جان کودکان را تهديد می‌کند.
علاوه بر نبود امنیت، محدودیت تحصیل و تفریح، فقر و ضعف اقتصادی خانواده‌ها در افغانستان، از عوامل مهم نقض حقوق کودکان در این کشور می‌باشد و علی‌رغم درخواست‌های متعدد فعالان حوزه کودک، حقوق بشر، حقوق زنان و… از جامعه جهانی مبنی بر توجه به مردم افغانستان به‌ویژه زنان و کودکان در مقابل قوانين ضد انسانی طالبان، هیچ اقدامی از سوی سازمان‌های زیربط صورت نگرفته است.
در جنگ‌ها کودکان آسیب پذیرترین افراد هستند و جنگ‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل اختلالات روانی و استرس برای کودکان به شمار می‌رود. در حالی که نیمی از جمعیت نوار غزه را کودکان تشکیل می‌دهند، این منطقه در طول سالیان متمادی شاهد جنگ و درگیری‌های گسترده‌ای بوده است که منجر به کشتن هزاران نفری کودکان شده است.
حمله‌ی نیروهای اسرائیل به مردم فلسطین و کشتار گسترده کودکان، در حالی صورت می‌گیرد که جامعه جهانی، کوچکترین اقدام و حتی توجهی به این مهم ندارد.
جنگ در کشورهای جنگ‌زده، ظاهرا تنها موضوع جنگ را نشان می‌دهد، در حالی که مشکلاتی به مراتب بدتر گریبانگیر کودکان می‌شود. از آن جمله نبود بهداشت، غذا، آب آشامیدنی، محرومیت از تحصیل، ناامنی، نبود سرپناه، از دست دادن والدین و…
کودکان در آفریقا از مشکلات و معضلات جهانی مستثنی نیستند. مطالعه نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از مرگ و میر کودکان در آفریقا ناشی از گرسنگی است.
از هر سه کودک آفریقایی، یک کودک کوتاه‌قد است و گرسنگی تقریبا نیمی از مرگ و میر کودکان در سراسر این قاره را تشکیل می‌دهد.
تقریبا ۶۰ میلیون کودک علی‌رغم رشد اقتصادی قاره از غذا محروم هستند و غذای کافی ندارند.
از هر ١٠ کودک آفریقایی، ٩ کودک دارای معیارهای حداقل رژیم غذایی قابل قبول مشخص‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی نیستند و از هر پنج کودک، دو نفر به طور منظم وعده‌های غذایی نمی‌خورند.
محرومیت از تحصیل ناشی از فقر خانواده‌ها در آفریقا منجر به رکورد اشتغال کودکان در جهان شده است.
با تمامی این موارد و علی‌رغم آمارهای ارائه شده توسط سازمان‌های جهانی، کودکان در کوردستان، ایران، افغانستان آفریقا و… همواره در شرایطی بد و بغرنج به سر می‌برند.
به طور کلی، روز جهانی کودک، بهانه‌ای است برای توجه به مسائل کودکان و اهمیت به آینده آنها که آینده جهان و انسان است اما نباید از عدم حمایت و توجه جامعه جهانی و مدعیان رعايت حقوق بشر و حقوق کودکان در خصوص کودکان به ویژه در کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین و به طور کلی کشورهای خاورمیانه، غافل شد.
کودکان سودانی در یک تراژدی بزرگ زندگی می کنند
غزه؛ کشته شدن بیش از۱۵هزار کودک
در سال ٢٠٢٣خشونت علیه کودکان تشدید شد
١٩ درصد کودکان افغانستان کارگر هستند