ساخت و ارایه الگوهای فرهنگی گامی برای محافظت از محیط زیست

رابطه انسان و طبیعت از آغاز خلقت تاکنون هیچ‌گاه به اندازه امروز نگران‌کننده و تهدیدآمیز نبوده است. درختان بسیاری هر روز با سنگدلی قطع می‌شود، آب‌ها به هدر می‌رود و آلوده می‌شود و جنگل‌های طبیعی از میان می‌رود. به علت آتش سوزی‌های گستردە عمدی و غیرعمد، بسیاری از گونه‌های‌ زیستی درحال انقراض هستند و صدها گونه به علت از دست دادن زیستگاه‌های خود، نابود شده‌اند.

بشر برخلاف دیگر موجودات، همواره تأثیر عمیقی در جهت نابودی و تهدید محیط ‌زیست از خود برجای گذاشته است؛ چنانکه اکنون از مهم‌ترین عوامل تخریب محیط‌زیست شناخته می‌شود. ایران و کوه‌های زاگرس نیز در این میان، از تأثیرات تخریب محیط زیست در سطح جهانی بی‌نصیب  نمانده است و حکوت نه تنها گامی برای کاهش دامنه این تأثیرات برنداشته، بلکه با سوءمدیریت بر ابعاد آن افزوده است. نمونه آن نابودی جنگل‌ها و مراتع، آتش سوزی گسترده ، احداث سدهای متعدد، جاده‌سازی و فعالیت‌های عمرانی بدون ملاحظات زیست محیطی، وجود شکارچیان غیرمجاز، کمبود بودجه و ده‌ها عامل دیگر. در همین رابطه با سروهبابایی فعال محیط زیست  گفت‌وگویی داشتیم.

«آتش سوزی هر ساله جنگل‌های کوردستان را تهدید می‌کند»

سروه در ابتدای سخنان خود با اشاره به آتش سوزی‌های گسترده، می‌گوید: تخریب محیط زیست، پیامدهای اقتصادی  اجتماعی زیانباری دارد، امروزه حفاظت از محیط زیست و اطمینان از پایداری و سلامت آن جدی‌ترین چالش جامعه جهانی است اما تلاشی برای حفاظت از محیط زیست بخصوص در کوردستان صورت نمی‌گیرد، نمونه آن  آتش‌سوزی‌های اخیر در جوانرو، که بیش از ۱۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع در آتش سوخت، این در حالی است که ۱۶ خرداد روز جهانی محیط زیست بود و هیچ ارگان دولتی به مهار آتش کمک نکرده‌اند و تنها مردم خودجوش و دوستداران محیط زیست بوده‌اند که با دستان خالی و با به خطر انداختن جان خود، برای کنترل آتش راهی کوه‌ها شدهاند.

سروه می‌گوید: در سراسر ایران سالانه ۱۲۵ هزار هکتار از جنگل‌ها نابود می‌شوند، پیش‌بینی شده است که اگر اوضاع بر همین منوال پیش برود، ایران تا ۵۰ سال آینده جنگلی نخواهد داشت، اما این روند در کوردستان با سرعت بیشتری در جریان است، تابستان در راه است و خطر آتش سوزیهای مهیب جنگل‌های زاگرس را تهدید می‌کند .

«تخریب محیط زیست، پیامدهای اقتصادی اجتماعی زیانباری نیز دارد»

سروه در ادامه بحث تخریب محیط زیست می‌گوید: عدم وجود تکنولوژی مناسب برای بازیافت زباله‌ها، تصفیه کامل فاضلاب‌ها، منجر به آلودگی بیشتر خاک و آب می‌شود هنوز در بسیاری از شهرهای استان سنه سایت بازیافت زباله وجود ندارد و دولت آماده نیست برای ایجاد مراکز مناسب دفع زباله سرمایه‌گذاری کند. این امر، به ویژه در مناطق جنگلی، یکی دیگر از علل تخریب محیط زیست، نابودی کشاورزی و سلامت عمومی است، چرا که با نفوذ شیرابه زباله‌ها به رودخانه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی، آب این منابع غیر قابل شرب می‌گرد، همان‌گونه که گفته شد تخریب محیط زیست، پیامدهای اقتصادی- اجتماعی زیان‌باری نیز دارد. با نابودی زمین‌های کشاورزی بر اثر بی‌آبی و کم‌آبی، با جاری شدن سیلاب و عدم کمک‌های دولتی به بازسازی روستاها و زمین‌های کشاورزی و راه‌های مواصلاتی، با خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها و رودخانه‌ها، با فرسایش خاک به دلایل محیط زیستی، روستاییان یا وادار به مهاجرت می‌شوند یا به مشاغل کاذب و پرمخاطره در منطقه روی می‌آورند. در صورت مهاجرت نیز به جمعیت حاشیه شهری و محلات فقیرنشینی افزوده می‌شوند که پیش از این نیز با بیکاری و تهیدستی روبرو بودند.

«حکومت برای رفع کمبودها چاره‌ای نمی‌اندیشد»

وی در ادامه می‌گوید: عدم امکانات برای اطفای هوایی حریق که بر مهار آتش تأثیر دارد، کمبودهایی است که حکومت برای رفع آن‌ها چاره‌ای نمی‌اندیشد. به جز حریق‌های عمدی و غیر عمدی، بخش زیادی از درختان زاگرس سالانه به صورت قاچاق و بدون مجوز قطع شده‌اند، همچنین خشکاندن رودها و دریاچه‌ها و تالاب‌ها و منابع آبی زیرزمینی با سیاست‌های مخرب محیط زیستی، نه تنها مردم را از دسترسی به آب آشامیدنی محروم کرده است بلکه ده‌ها هزار کشاورز را با مشکل مواجه کرده و روستاهای بسیاری را از سکنه تهی کرده و بسیاری از ساکنان این مناطق را به مهاجرت واداشته است. 

سروە در ادامه می‌گوید: محیط زیست در تعطیلات و تابستان بیش از هر زمان دیگری در معرض آسیب قرار دارد، موضوعی كه اگر ادامه یابد به معنی نابودی حیات است از این رو خودداری از آلودگی محیط زیست یک ضرورت محسوب می‌شود. اما هنوز این  برای بسیاری از ما مسئله‌ای مهم نشده،  این را از زباله‌های رها شده در طبیعت و سوزاندن و قطع درختان برای تهیه زغال و هیزم، قطع درختان برای تولید الوار و مصالح ساختمانی و صنعتی و گسترش بی‌رویه شهرها و كارخانه‌ها می‌توان دید  که از اصلی‌ترین عوامل نابودی و تخریب زیست بوم‌ها بخصوص عنصر بور و طبیعت زیبای کوردستان  است.

وی در پایان سخنان خود به ارائه راهکارهایی برای محافظت از محیط زیست پرداخت و گفت: گام نخست جلوگیری از آلودگی زیست محیطی، ساخت و ارایه الگوهای فرهنگی است كه بتواند مردم را از آسیب‌هایی كه ریختن زباله در طبیعت برای آنها به همراه دارد، آگاه كند. دادن پلاستیک‌های جمع‌آوری زباله در مبادی ورودی شهر به مسافران، ایجاد محل‌های مناسب برای ریختن زباله و نصب علایم هشدار دهنده و اجرای برنامه‌های مختلف در خصوص آگاه‌سازی شهروندان،  از جمله راهكارهای نجات طبیعت است.

ژینو درخشان