05/01/2025

لوپوئن : احتضار رژیم ایران در خاورمیانه صعود اسلامگرایی ترکیه را در پی داشته است

احتضار جمهوری اسلامی در خاورمیانه صعود اسلامگرایی ترکیه را در پی داشته است. رژیم اردوغان می‌کوشد با بهره‌جویی از ضعف حکومت شیعه ایران سه هدف مهم را در پرتو روی کار آمدن اسلامگرایان سنی در سوریه پس از سقوط بشار اسد دنبال کند.

هفته‌نامۀ فرانسوی “لوپوئن” در سرمقالۀ خود در اینباره نوشته است که اردوغان می‌کوشد پس از قدرت‌گیری اسلامگرایان سنی در سوریه، قدرت ژئوپُلتیک ترکیه را افزایش دهد، به منافع بزرگ اقتصادی در سوریه دست یابد و در عین حال ضربه‌ای سنگین به نیروهای ملی‌گرای کُرد در سوریه وارد آورد.

به نوشتۀ “لوپوئن”، نابودی حزب‌الله زیر ضربات اسرائیل، فروپاشی رژیم اسد که مهرۀ اصلی در دستیابی رژیم ایران به مدیترانه بود، همگی قدرت “هلال شیعی” که رژیم ایران طی دهه‌ها ساخته بود مضمحل ساخت. از کل نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران دسته‌های پراکندۀ شبه‌نظامیان عراقی و حوثی‌های یمن باقی مانده‌اند که در هر حال به دلیل دوری از سوریه قادر به ایفاء نقش در این کشور نیستند.

به نوشتۀ “لوپوئن” قدرت‌گیری اسلامگرایان سنی در دمشق فضای تازه‌ای جهت توسعه‌طلبی که در کانون امپراتوری عثمانی بود از نو پیش روی آنکارا می‌گشاید. پی‌آمدها و منافع اقتصادی ناشی از این قدرت‌گیری برای دولت اردوغان خارج از هرگونه محاسبه و تصور است. بر اساس برآوردهای نهادهای آمریکایی بازسازی اقتصادی سوریه پس از سیزده سال جنگ داخلی بازاری معادل ٤٠٠ میلیارد دلار برآورد می شود که به تنهایی موقعیت استثنایی را برای شرکت‌های بزرگ ساخت‌و‌ساز ترکیه فراهم می‌سازد.

قدرت‌گیری اسلامگرایان سنی در دمشق در عین حال ترکیه را به محور اصلی تجارت گاز میان کشورهای آسیای مرکزی، خلیج فارس و خاورمیانه، از یک سو، و مصرف‌کنندگان اروپایی از سوی دیگر، بدل خواهد کرد. این موقعیت، همانند پوتین، به اردوغان امکان خواهد داد که بر سیاست‌های اتحادیۀ اروپا اثر بگذارد.

و بالاخره اردوغان با بهره‌گیری از موقعیت جدید در سوریه می‌کوشد منطقۀ خودگردان کردهای سوریه را در شمال-شرق این کشور از میان بردارد. به نوشتۀ “لوپوئن” اگر چه اردوغان از ضربات اسرائیل به رژیم ایران و نیروهای نیابتی‌اش خشنود است، اما، رهبر آنکارا درصدد است با در دست‌گیری رهبری جهان مسلمان گفتار خود را علیه اسرائیل و در حمایت از گروه‌هایی نظیر حماس رادیکال‌تر از پیش کند. بی سبب نیست که وزیر امور خارجۀ اسرائیل، گیدون سعار، ضمن پشتیبانی از “ملت بزرگ کُرد”، کُردها را “متحدان طبیعی” اسرائیل خوانده است.

به نوشتۀ “لوپوئن” بلندپروازی‌های اردوغان بسیار فراتر از خاورمیانه می‌رود. رهبر آنکارا که به غیر از قطر دوست و متحدی ندارد، می‌کوشد فعالیت دیپلماتیک و نظامی خود را در آسیای مرکزی، قفقاز، بالکان و آفریقا توسعه دهد : اردوغان از تهاجم آذربایجان به ارمنستان پشتیبانی کرد و حکومت طرابلس در لیبی را زیر چتر حمایت خود قرار داد و در سومالی بزرگترین پایگاه نظامی ترکیه در خارج را ایجاد کرد. “لوپوئن” تصریح کرده است که با نزدیک شدن به رژیم طالبان در افغانستان، رجب طیب اردوغان در هجدهم دسامبر گذشته صریحاً گفت که او قصد ندارد حوزۀ نفوذ خود را به مرزهای ملی ترکیه محدود سازد.

RFI