کاهش سطح آبهای جاری به وضوح قابل مشاهده است. این سال‌ها، سال‌های خشکسالی به شمار می‌روند. در کنار خشکسالی اما با باز کردن شیر آب، فشار کم و رنگ کدر این مایع، عمق فاجعه و ناکارآمدی را برجسته‌تر می‌کند. اخیراً در شهر و روستاهای منطقه‌ی موکریان در غرب ایران موارد ابتلا به سنگ کلیه، عفونت‌های ادراری و مشکلات گوارشی به ویژه سرطان معده بیشتر به چشم می‌خورد.
این سرزمین با منابع آبی غنی، با خشک شدن دریاچه‌ی اورميه در کنار بارش کم و عدم کنترل و نظارت کافی به سمت سخت‌ترین روزهای خود می‌رود؛ روزهایی که در آن جیره‌بندی آب مصرفی، افزایش بیماری‌ها، معضلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … پیش‌بینی‌پذیر است. مشکلاتی که خود، بر مشکلات و ستم علیه زنان می‌افزایند.
در این گزارش به صورت میدانی تنها به مشکلات آبی استان اورميه پرداخته شده است. این استان از پرآب‌ترین استان‌ها می‌باشد و با توجه به وضعیت سایر مناطق ایران، گمان می‌رود که وضعیت اسفناک‌تری در حال رخ دادن باشد.
بحران آب ؛ از جیره‌بندی تا مهاجرت اجباری
قطعی مکرر آب در روستاهای استان، خشک شدن چاه‌ها، چشمه‌ها و قنات‌ها در سال‌های اخیر برای بسیاری از مناطق بحران‌آفرین بوده است. خشکسالی بر منطقه سایه افکنده و بخش عظیمی از آبی که حاصل بارش است، صرف مصارف کشاورزی، صنعتی و شهری می‌شود که روستاییان را با رنج عظیمی روبه‌رو می‌کند.
با کاهش بارش در استان، ده‌ها روستا تنها چند ماه در سال آب دارند و برخی برای دریافت آب باید در صف ماشین حمل آب بایستند.
شهلا.ک ساکن یکی از روستاهای منطقه‌ی منگورایتی مهاباد در گفت‌وگویی از رنج زنان در نتیجه‌ی این بحران گفت: «در سال فقط دو ماه آب داریم و الباقی از آب چشمه یا تانکر‌ها استفاده می‌کنیم. مسئولیت آوردن آب برای پخت‌وپز، مصارف بهداشتی مثل شست‌وشو یا حتی حمام بچه‌ها فقط به عهده‌ی زنان است. بیشتر اوقات هم در کنار چشمه کارهایمان را انجام می‌دهیم. حکومت وعده‌های بسیاری داده اما تا کنون هیچ عملی صورت نگرفته است. جوانانمان نیز با این شرایط اینجا نمی‌مانند و تعداد زیادی به شهر یا روستاهای دیگر مهاجرت کرده‌اند.»
در برخی از روستاها به ویژه در فصل زراعت جیره‌بندی آب مصرفی انجام می‌شود. به گفته‌ی منیژه.م، یکی از اهالی روستای “درمان” واقع در جاده‌ی برهان، تابستان امسال در داخل روستا و به‌صورت منطقه‌ای تنها ۸ ساعت آب را به شیوه‌ی جیره‌بندی دریافت می‌کردند. گفتنی است در بسیاری از مناطق شهری همچون مناطق حاشیه‌ای شهرهایی مانند اورميه، مهاباد، بوکان، میاندوآب و … فشار کم آب و قطعی آن به کرات مشاهده شده است.
بر اساس شواهد، انتقال آبهای این استان از سد شهرهایی مانند سردشت، بوکان و پیرانشهر به سایر استان‌هایی مانند تبریز در حال انجام است و بخشی نیز به حق‌آبه‌ی دریاچه‌ی اورميه اختصاص داده شده است که به علت عدم مدیریت و خشکی فراوان، سبب تغییرات کارسازی نشده است. همچنین مصرف بی‌رویه‌ی صنایعی چون پتروشیمی‌ها نیز این بحران را تشدید کرده است. از سویی دیگر سد سازی‌های بی رویه در کشور ترکیه بر سرچشمه‌های مشترک، میزان آبهای جاری منطقه را کاهش داده است.
هشدار کارمند اداره آب؛ از کلرزنی ناکافی تا خطر فلزات سنگین
به گفته‌ی دنیا.م یکی از کارکنان اداره‌ی آب و فاضلاب شهر مهاباد، در ایران آب آشامیدنی فقط مراحل کلرزنی و گندزدایی را طی می‌کند و ممکن است حاوی فلزات سنگینی چون جیوه و سرب باشد که به مرور می‌تواند به سرطان، بیماری‌های خودایمنی و مشکلات رشد در کودکان منجر شود.
این کارمند اداره‌ی آب وضعیت برخی شهرها همانند میاندوآب را بحرانی خواند و در مورد روستاها افزود: «روستاهایی که خود منبع آب دارند و از آب شهری استفاده نمی‌کنند، در بسیاری از مواقع آب چاه را مورد استفاده قرار می‌دهند. اگرچه کلرزنی برای آنان هم صورت می‌گیرد اما سالم بودن آب اصلاً مشخص نیست.»
وی در ادامه استفاده از تصفیه‌کننده‌های خانگی را از ضروریات هر خانواده‌ای ذکر کرد که حکومت در مورد آن اطلاع‌رسانی انجام نمی‌دهد.
قابل ذکر است که پایین آمدن سطح آب سدها و قدیمی بودن سیستم‌های آب‌رسانی در بسیاری از مناطق، سبب کدر بودن رنگ آب و وجود ذرات خاک در آن شده است.
سایه سنگین کم آبی؛ چالش های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی
با خشک شدن دریاچه‌ی اورميه نشانه‌های خشکسالی خود را نشان داده است. بخشی از زمین‌های کشاورزی اطراف غیرقابل کشت شده و حتی سفره‌های آب زیرزمینی آن به علت نفوذ ذرات نمک قابل استفاده نمی‌باشند. همچنین طوفان‌های شن و نمک حاصل با پیشروی خود، زمین‌های بیشتری را در برمی‌گیرند.
در سایر نقاط استان نیز کمبود آب و خشکسالی سبب نگرانی کشاورزان شده است؛ به شیوه‌ای که با عمیق‌تر شدن چاه‌ها و کمی آب آن، برخی به تغییر کشت محصول در سال‌های آینده فکر می‌کنند اما گریز از تبعات این آسیب غیرممکن است.
اقتصاد وابسته به کشاورزی در استان اورمیه، ممکن است اولین تهدید آشکاری باشد که سایر جنبه‌ها را در بر می‌گیرد. مهاجرت اجباری، بیماری، آسیب‌های اجتماعی همانند بزهکاری و … از جمله این رخدادها خواهند بود که در یک چرخه‌ی وابسته به هم در فضایی با حاکمیت مردانه، زندگی را برای زنان سخت‌تر می‌کنند.
بحران آب در اورمیه زنگ تهدیدی برای سلامت و معیشت مردم است. خشکسالی، مدیریت ناکارآمد منابع آبی و آلودگی آب‌ها، زندگی ساکنان را به خطر انداخته است. اگر اقدامات فوری برای مدیریت پایدار منابع آب و بهبود زیرساخت‌ها صورت نگیرد، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی این بحران می‌تواند غیرقابل جبران باشد.
مرگ بیش از ۳۰ هزار نفر طی سال گذشته در ایران
افزایش آلودگی هوا در اهواز و انتقال شهروندان به بیمارستان
تهدید زینب رحیمی درباره افشای تلف شدن پرندگان تالاب میقان
تداوم آلودگی هوای شهرهای مختلف ایران؛ تهران ششمین شهر آلوده جهان