آن کس که بر همه ی هفت مناظره انتخاباتی سایه انداخته بود: علی خامنه ای!

آخرین مناظره ی انتخاباتی شب گذشته بین مسعود پزشکیان و سعید جلیلی برگزار شد. در مجموع در دور اول و دوم هفت مناظره انتخاباتی برگزار شد. نامزدها، در کنار هم و رو به روی دوربین سیمای جمهوری اسلامی نشستند، حرف زدند، وعده دادند، یک دیگر را متهم کردند، علیه یکدیگر افشاگری کردند، هر هفت تایشان مدعی شدند از وضعیت موجود ناراضی هستند، رقبای انتخاباتی و جناح های رقیب را عامل مشکلات و گرفتاری های مردم و کشور معرفی کردند، هر هفت نفرشان مدعی شدند برای بهبود زندگی مردم برنامه ها دارند، تورم را مهار می کنند، حقوق ها را افزایش می دهند، مسکن می سازند، سفره ها را رنگین می کنند. هر هفت نفر بارها با چهره هایی مغموم از محرومان و کارگران و بازنشستگان حرف زدند و…

در همه ی مناظره های انتخاباتی در هر کشوری همه ی این وعده ها داده می شود. در کشورهای دیگر اگر این وعده ها داده می شود، قدرت و قانون می تواند پشتوانه ی آن ها باشد. یعنی مدعیان ریاست جمهوری، وقتی به مقام ریاست جمهوری می رسند، قدرت واقعی را به دست می آورند، اگر بخواهند، قدرت آن را دارند که دست کم بخش مهمی از وعده های خود را عملی کنند.

در ایران اما آن ها که در این هفت مناظره مقابل مردم نشستند و وعده دادند، حتی اگر بخواهند قدرت انجام وعده هایشان را ندارند. در حکومت اسلامی کسی در آن بالا نشسته است که قدرت مطلق از اوست و دیگران، اگر دربیان وعده ها و «اعتقادات» خود صادق هم باشند، نمی توانند به آن ها پای بند بمانند. این قدرت مافوق علی خامنه ای است.

در مناظره های انتخاباتی مطلقا حرفی از او به میان نیامد، جز به تمجید. زیرا نقد عملکرد و سیاست های او، حتی توسط نامزدهای انتخاباتی و زمانی که در جمهوری اسلامی «بهار دموکراسی» است هم ممنوع و مرز مطلقا عبورناپذیری است.

داغ ترین موضوع مناظره ها و از جمله دو مناظره ی آخر سعید جلیلی و مسعود پزشکیان بر تحریم ها متمرکز بود. هم جلیلی، هم پزشکیان و هم همه ی مردم ایران می دانند، که آن ها هیچ کدامشان اختیاری در مورد این موضوع ندارند. کسی که تصمیم می گیرد، علی خامنه ای است. در این زمینه سعید جلیلی کار دشواری نداشت. او از وضع موجود دفاع می کرد. پزشکیان اما قائل به گفتگو و مذاکره و پایان دادن به تحریم ها بود. او بخش عمده ی مشکلات اقتصادی کشور را هم متوجه ی تحریم ها کرد. نه کاندیداهای رقیب و نه مجری مناظره به این موضوع اشاره نکردند که اگر «آقا» با گفتگو و مذاکره مخالفت کرد، او چه خواهد کرد؟ اما مردم می توانند بپرسند آقای پزشکیان اساسا در این حوزه چقدر قدرت دارد؟ اگر قرار است حرف های او در حد بیان «اعتقادات» و وعده هایی برای جمع کردن رای نماند، او در برابر مخالفت آقای خامنه ای با مذاکره و گفتگو کدام قدم را می تواند بردارد؟ او البته پاسخش را داده است: در خدمت اجرای «منویات رهبری» خواهد بود. باقی دیگر، همه فقط حرف است.

در این مناظره ها جای بسیاری موضوعات نیز خالی بود، موضوعاتی که بسیار مورد توجه همان ۶۰ درصد تحریمی است و برای آن ها قربانی می دهند و می جنگند.

اعدام های گسترده در ایران، زندان ها وزندانیان سیاسی، تشکل های کارگری، جنبشی به نام «زن زندگی آزادی»، فاجعه ای به نام سرنگونی هواپیمای اوکراینی، سرکوب مطبوعات و خفه کردن آزادی بیان، فسادهای عظیم مقامات حکومتی… از جمله مهم ترین موضوعاتی است که امروز جامعه ی ایران با ان درگیر است. این مسائل – حتی در حد همان وعده هایی که در مورد کاهش تورم و اضافه کردن حقوق ها داده می شد – نیز در مناظره ها جایی نداشت زیرا قرار نیست در این عرصه ها تغییری صورت بگیرد.

در میان همه ی این موضوعات مساله ی حجاب اجباری تنها موضوعی بود که بر سر آن حرف زده شد و از میان هر شش نامزد اول و دو نامزد آخر، تنها آقای پزشکیان اعلام کرد با «روش ها» مخالف است.

مقام ریاست جمهوری در ایران فاقد اختیار حداقلی است. همه ی سخنان و وعده های نامزدهای انتخاباتی حتی اگر صادقانه باشد، می تواند با یک «حکم حکومتی» باطل شود. رئیس جمهور آینده، هر کی می خواهد باشد، پیشاپیش روش خود را اعلام کرده است: اجرای منویات رهبری. بیشتر از آن برای سرگردم کردن جامعه است.

مردم باید تصمیم بگیرند.