آتش‌سوزی ثلاث و باوه‌جانی پس از گذشت سه روز مهار شد

درپی وقوع آتش‌سوزی گسترده در جنگل و مراتع شهرستان ثلاث و باوه‌جانی در تاریخ ۱۰ مردادماه، علی‌رغم تلاش مدافعان محیط‌زیست داوطلب جهت کنترل آن، این آتش‌سوزی گسترش یافت و به مدت سه شبانەروز در میان بی‌اعتنایی و بی‌مسئولیتی نهادهای حکومتی ادامه یافت. روز اول حادثه شهروندان مدافع محیط‌زیست در این شهر و روستاهای منطقه با کمترین امکانات به جنگ آتش رفتند، اما درپی گسترش آن و اطلاع‌رسانی این شهروندان از طریق شبکەهای اجتماعی، جمعیت بیشتری از تشکل‌های مدنی و مدافع محیط‌زیست از شهرهای دور و نزدیک به منطقه سرازیر شدند. این جمعیت از شهرهای جوانرو، روانسر، پاوه، مریوان، سنه و سقز خود را به محل وقوع حادثه رسانده پس از سه روز تلاش خستگی‌ناپذیر موفق به مهار آتش‌سوزی شدند.

موقعیت آتش‌سوزی

این آتش‌سوزی در جنگل و مراتع حدفاصل جادەی سلامت شهر تازەآباد تا روستای جنگه رخ داد که شامل جنگل بلوط و دارون و مراتع پرپشتی می‌شد که منبع چرای صدها رٲس دام و زیست‌بوم هزاران حیوان وحشی می‌باشد. بدون شک دامنەی وسیع این آتش‌سوزی زندگی صدها پستاندار و پرندەی وحشی منطقه به مرز نابودی کشانده و در صورت ادامەی آن می‌توانست اکوسیستم منطقه را تا چندین سال تحت تٲثیر قرار دهد.

ناکارآمدی نهادهای حکومتی

در این آتش‌سوزی نیز همچون دیگر مواردی که امسال و سال‌های گذشته در جنگل‌های زاگرس رخ داده است، نهادهای حکومتی ناکارآمدی و عدم احساس مسئولیت در قبال محیط‌زیست به نمایش گذاشتند. این ناکارآمدی شامل تأخیر و تعلل در واکنش به حادثه، کمبود امکانات، عدم توانایی در کنترل آتش‌سوزی، عدم تعامل با نهادهای مدنی و شهروندان مستقل می‌شد. در طی این سه روز هلی‌کوپتری متعلق به هلال‌احمر چندین بار اقدام به اطفای حریق از طریق آبپاشی نمود که به هیچ‌وجه مؤثر نبود و واکنش‌های بسیاری را به ویژه در شبکەهای اجتماعی در پی داشت. تصاویر منتشر شده به خوبی نشان می‌داد که حجم آبی که هلی‌کوپتر مزبور توانایی حمل آن را داشت بسیار پایین بود و پرسنل مسئول عملیات نیز مهارت کافی در استفاده بهینە و مؤثر از آن را جهت اطفای حریق نداشتند. این منطقه یکی دورافتادەترین و محروم‌ترین مناطق در ایران است و بدیهی است که در یک حکومت مرکزگرا با تبعیض مضاععف و محرومیت چندوجهی مواجه خواهند بود. اصولا اصطلاح منطقەی «دورافتاده» تنها در حکومت‌های مرکزگرا تولید شده و معنا می‌یابد.

جامعەی مدنی پویا و زنده

اما جامعەی مدنی روژهلات کوردستان بار دیگر نشان داد آنچه که در توان یک سیستم سیاسی و اداری ناکارآمد و بوروکراسی عریض طویل آن نبود، با خودسازماندهی و خودمدیریتی مردمان منطقه شدنی است. در این آتش‌سوزی حضور داوطلبان مستقل و انجمن‌ها و نهادهای مردمی مدافع محیط‌زیست از شهرهای دور و نزدیک و البته خود شهرستان ثلاث و باباجانی چشمگیر بود. در میان این شهرها می‌توان از جوانرو، روانسر، شاهو، پاوه، مریوان، سنه و سقز نام برد. حضور فعالانی از شهر سقز در این کنش محیط‌زیستی با توجه به فاصلەی طولانی چندصد کیلومتری سقز با ثلاث باباجانی از نکات حائز اهمیت بود. ایشان پس از سه روز تلاش بی‌وقفه با کمترین امکانات موفق به مهار آتش گستردەای شدند که پتانسیل ایجاد یک بحران مهارنشدنی را دارا بود. برخی از این فعالان ازعان داشتند که «سنگلاخ و صخرەها موجب شدە بودند که ما با جنگلی پیوسته مواجه نباشیم و  این عدم پیوستگی جنگل و مرتع اگر نبود، امکان وقوع یک فاجعەی محیط‌زیستی بسیار زیاد بود.»

تاکتیک موفق «آتش‌بر»

انجمن‌ها و نهادهای مدنی حوزەی محیط‌زیست در روژهلات کوردستان درطی چند سال گذشتە تجارب زیادی اندوختەاند که در این حادثه بسیار قابل مشاهده بود. ایشان در نهایت با استفاده از تاکتیک ایجاد «آتش‌بر» توانستند آتش‌سوزی را مهار کنند. ایجاد این آتش‌بر در سه سمت آتش به طول چند کیلومتر کاری دشوار و طاقت‌فرسا اما بسیار موفق بود و در نهایت نیز همین ایده موجب کنترل نهایی حریق شد.

JINH